Mijn moeder was een opgewekte vrouw. Met problemen ging ze meestal om alsof ze niet bestonden. Voorbeeld: we hadden net twee weken een dure splinternieuwe auto. Mijn vader wilde een keer een goede auto, een Mercedes. In die jaren veel te duur voor hun inkomen, maar toch… Deze kon minstens 15 jaar mee, dus was het ook weer goedkoop, volgens mijn vader. Nou heeft mijn vader mijn moeder nooit wat kunnen weigeren. Toen ze dan ook vroeg of ze de auto mee mocht nemen om in de stad (Arnhem) te winkelen, zei hij onmiddellijk: Ja. Maar hij hield zijn hart vast. Niet verwonderlijk want mijn moeder gebruikte de auto meestal als botsautootje. Hij was blij dat ze ’s avonds weer thuis was. Keek uit het raam en geen deukje te bekennen. Tot de politie op de stoep stond. Mijn moeder was doorgereden na een aanrijding, dat ook nog haar schuld was. Mijn moeders verhaal was anders: ze had helemaal geen aanrijding gehad. Nadat ze boodschappen had gedaan zag ze op de parkeerplaats dat iemand een grote kras in de auto had gereden. Daarom had ze de auto zo neergezet dat je niet kon zien dat aan de andere kant een diepe kras van voor naar achter liep. Ze had totaal niet gemerkt dat door haar een aanrijding met een paar auto’s was ontstaan. Zelfs één die total loss was. Je denkt nu misschien: hoe kan dat nou? Dat kan, mijn moeder leefde volkomen in het NU.

Nog een voorbeeld: Als een na oudste van achttien kinderen was er altijd wel een taak. Mijn Oma had daar een prachtig systeem voor. Voor de oudere kinderen was er een soort planbord. De taken stonden vast op het bord, de namen op een briefje. Zo werden elke dag de namen onder een andere taak geplakt. Mijn Oma was een verstandige en rechtvaardige vrouw, ze vond dat iemand niet altijd hetzelfde moest doen. Zo leerden de kinderen tegelijkertijd wat er bij een gezin allemaal kwam kijken. Als de kinderen dan uit school kwamen werd er vanuit gegaan dat ze hun taak gingen doen. Eenvoudige taken zoals stofzuigen, boodschappen, dweilen, aardappelen schillen enz. Mijn moeder was gek op boodschappen doen, dat is nooit weggegaan. Ze zorgde er altijd voor als eerste uit school te zijn. Hoe dat kon? Gewoon door te weten hoe laat de anderen uit school kwamen en zelf eerder van school weg te gaan. Medio jaren dertig kon dat nog. Ze rende naar huis, verwisselde de briefjes en ging gauw boodschappen doen. En dit elke dag weer. Of ze er nu een standje voor kreeg of niet, dat maakte haar niets uit. Zoals ik al zei: ze leefde volkomen in het nu.

School, studeren, was niets voor mijn moeder. Op haar veertiende werd ze daarom ‘hitje’ in de huishouding. Heerlijk, nu kon ze geld verdienen! Maar ja, ook de huishouding was niets voor haar. Ook nooit wat geworden. Ze poetste overal om heen en soms zelfs dat niet. Nee, ze speelde liever met de kleine kinderen of kletsen met de buren. Ach, ze was ook nog maar een kind. Dit heeft ze een jaar volgehouden. Toen viel er een hulp weg in de bakkerij van de familie Ratelband, de Opa van Emile Ratelband, en mocht ze in de winkel werken. Tjee, dat was precies iets voor mijn moeder. Eindelijk had ze haar missie gevonden. Heerlijk kletsen met de klanten, want dat deed ze het liefste en dan ook nog geld verdienen. Ze heeft het lang volgehouden, meer door haar charmes en het dartelende wat ze in zich had. Om vervolgens met mijn vader een eigen groentezaak te beginnen. Zakelijk was ze niet. Als iemand het arm had, gaf ze de groenten en aardappelen gratis mee.

Ik zou een heel boek over mijn moeder kunnen schrijven. Mijn moeder en ik waren sterk verschillend van karakter. Ik begreep haar niet en zij mij niet. We hadden dan ook vaak strijd met elkaar. Ik leefde in de toekomst, zag consequenties en begreep niet hoe zij dat niet zag. Ze was toch mijn moeder! Een moeder was in mijn kinderogen: wijs, begripvol, tolerant, weet alles en heeft geduld. Kwaliteiten die zij niet had, zoals ik ze wilde dat ze had. Haar wijsheid was dat het leven één groot feest was. Haar begrip gold voor mensen die in de problemen zaten. Tolerantie en eindeloos geduld kon ze opbrengen als ze de persoon of situatie begreep. Deed ze dat niet, dan voelde ze zich machteloos en werd ze boos. De dingen die ik wilde weten van het leven had zij geen interesse in. Zij las doktersromans, ik de encyclopedie. Studeren was voor mij het einde, zij vond het afschuwelijk. Zij ging het liefste de stad in om kleren te kopen, ik vond dat vreselijk. Zij hield er van om uren te wandelen, te sporten en te dansen. Ik hield er van om op één plek in de natuur te zijn om van daar uit alles om me heen te bekijken. Of met mijn neus in de boeken te zitten. Zij kon uren met mensen praten, ik zei een paar woorden en daar moest men het mee doen. Zij hield van tv kijken, ik met van alles bezig zijn. Zij hield niet van koken, ik vond het leuk om allerlei nieuwe gerechten uit te proberen.

Door mijn helderziendheid zag ik dingen gebeuren. Ik joeg haar daarmee grote angst aan, zij leefde immers in het nu. Ze wilde niets van dat soort dingen weten. Je kunt je voorstellen dat wij niets van elkaar begrepen. Tot het moment – dat was op mijn dertiende – dat ik haar ging begrijpen. Vanaf die tijd werden we de dikste vriendinnen. De verschillen zijn altijd gebleven. Het enige verschil was, dat zij mij niet meer hoefde te begrijpen: ik begreep haar!

Hartegroet, Daisha